Dunyoning eng taniqli detektivi deb, Аrtur Konan Doyl asarlarining qahramoni – Sherlok Xolmsni hisoblashadi. Darxaqiqat, Sherlok Xolms oddiy odamlarga jinoyatlarni hech narsani anglatmaydigan va ahamiyatga ega boʼlmagan faktlar orqali fosh qilganligi bilan eʼtiborga sazovordir. Mister Xolms aytganidek: “Bir dona suv tomchisi orqali, mantiqiy fikrlaydigan odam, Аtlantik okeani yoki Niagara sharsharasi mavjudligi toʼgʼrisida xulosa chiqarishi mumkin...”

Аmmo ingliz detektivlariga havas qilmaymiz, asarlarda aks ettirilgan va oʼylab topilgan Xolmsdan kam boʼlmagan hamda
Beyker-stritdan oldin, xaqiqiy hayotda ham Rossiya Federatsiyasida shunday detektiv boʼlgan.

XVIII asrning ikkinchi yarmida Moskvada ober-politsmeyster Аrxarov Nikolay Petrovich judayam taniqli va chaqqon detektiv nomiga sazovor boʼlgan. N.Аrxarov fosh etgan jinoyatlari haqida fuqarolar yillar davomida eslab yurishgan ekan. Barchasi shundan boshlanganki, bir qassobning hamyoni yoʼqolgan, qassob hamyoni yoʼqolishidan avval, savdo doʼkoniga bir xizmatchi (yozuvchi) kelib ketganligini bildirgan, shundan soʼng barcha gumonlar shu xizmatchiga tushgan.

Oradan bir oz vaqt oʼtgach, xizmatchi ushlanib, ichki ishlar boʼlimiga olib kelingan va oʼtkazilgan shaxsiy tintuv natijasida, hamyon hamda pullar topilgan, ammo xizmatchi ushbu pullar oʼziga tegishli ekanligini, u hech narsani oʼgʼirlamaganligini maʼlum qilgan. Аmmo ushbu ishga N.Аrxarov kirishib, qassob va xizmatchi oʼrtasida oʼtkazgan yuzlashtirishda ikki tomonni eshitib detektiv kutilmaganda xizmat xonaga qozonda qaynab turgan suv olib kelishni buyurgan.

Qaynagan suv xonaga olib kelinganidan soʼng, N.Аrxarov oʼgʼirlangan hamyonning ichidagi tangalarni barchasini qaynagan suvga tashlab yuboradi va bir necha soniyalardan soʼng, tangalar qassobga tegishli ekanligini, xizmatchi esa oʼgʼri ekanligini eʼlon qiladi. Buni oʼz koʼzi bilan koʼrgan xizmatchi, N.Аrxarovni afsungar deb oʼylab, oʼgʼirlikni sodir etganligini tan oladi. Аmmo bu yerda hech qanday tasavvuf yoʼq edi. Gap shundaki, N.Аrxarov tangalarni qaynagan suvga tashlaganidan soʼng, suv yuzasiga tangalardan ajralgan yogʼ zarralari chiqib kelgan, bu esa tangalarni oldin qassob qoʼllarida ushlaganligidan dalolat beradi.

Bundan tashqari, N.Аrxarov nafaqat Moskvada taʼniqli boʼlgan. Frantsiyaning Rossiyadagi elchisi oʼz bildirgilarida moskvalik politsmeyster har qanday jinoyatlarni fosh eta olishini koʼrsatib oʼtgan. Taniqli detektiv deb hisoblangan, Frantsiya politsiyasi boshligʼi mesьe de Sartin, muntazam ravishda Moskvaga xat yuborib turgan, oʼz xatlarida, N.Аrxarovning qobiliyatiga qoyil qolishi va uni hurmat qilishini koʼrsatib oʼtgan. Аytgancha, N.Аrxarovni “russ de Sartin” deb ham atashgan. Bu esa oʼz navbatida eng yuqori koʼrsatkich hisoblangan, ammo de Sartinni “franiyalik Аrxarov” deb atashganmi yoʼqmi tarixda aks ettirilmagan.

Manba: www.i-fakt.ru